Kiedy kierowca siada za kierownicą i rusza z miejsca, z łatwością wykonuje manewry skrętu. W standardowych warunkach fizycznych są to jednak działania bardzo utrudnione, o czym można przekonać się łatwo, skręcając koła na postoju przy zgaszonym silniku. Bez tej ważnej funkcji układu kierowniczego nie sposób efektywnie uczestniczyć w ruchu drogowym. Dlatego warto znać objawy niedomagania pompy wspomagającej kierownicę, aby nie dopuścić do ostateczności, czyli do całkowitego braku wspomagania.
Czym jest wspomaganie układu kierowniczego?
Jednym z układów samochodowych jest mechaniczny układ wspomagania kierownicy, a pompa wspomagania nie jest jedynym, ale za to uznawanym za najważniejszy element tego układu. Jego zadaniem jest wspomaganie siły mięśni kierowcy, niezbędnej do obrócenia kierownicy w celu zmiany toru jazdy. Skala wspomagania jest bardzo duża, a jazda staje się łatwiejsza i przyjemniejsza. Wspomaganie bardzo ułatwia kierowanie autem, a jednocześnie ma ogromny wpływ na bezpieczeństwo na drogach.
Wspomaganie układu kierowniczego jest obecnie standardem, chociaż nie zawsze tak było i jazda autem z silnikiem umieszczonym z przodu nie należała na najłatwiejszych. W autach osobowych występują dwa rodzaje układów wspomagania – układ hydrauliczny albo nowszy układ elektryczny.
Działanie układu hydraulicznego
W tym układzie ze zbiornika wyrównawczego pompa zasysa olej hydrauliczny, spręża ten olej, a następnie tłoczy pod ciśnieniem do przekładni kierowniczej. Sprężony olej przesuwa tłok znajdujący się w cylindrze siłownika, który jest połączony z listwą zębatą przekładni kierowniczej. W zależności od kierunku skrętu zawór sterujący kieruje olej w wymaganą stronę tłoka oraz reguluje ciśnienie tego oleju niezbędne do wykonania manewru skrętu. Z kolei zawór połączony jest z zębnikiem, co powoduje reakcję na obrót kierownicy.
Działanie układu elektrycznego
Układ elektryczny jest wyposażony w silnik elektryczny (pompę) zamiast pompy hydraulicznej. Jest on regulowany prędkością samochodu. Oprócz tego wspomaganie elektryczne zbudowane jest z czujnika momentu obrotowego, na który składają się: drążek skrętny przymocowany do wału kierownicy, czujnik położenia kątowego i układ analizujący sygnał oraz zamontowanego w skrzyni biegów czujnika prędkości jazdy.
Całości dopełnia elektroniczne urządzenie sterujące. Silnik elektryczny wraz ze sterownikami połączony jest z wałem kierownicy. Połączenie jest mechaniczne i zachodzi poprzez sprzęgło elektromagnetyczne oraz ślimakową przekładnię redukcyjną.
Działanie wspomagania elektrycznego polega na sterowaniu elektronicznym, które pobiera od czujników informacje o sile oraz kącie skrętu. Dzięki tym informacjom do silnika elektrycznego płyną precyzyjne wskazówki dotyczące koniecznej siły wspomagania.
Z racji tego, że w obliczeniach uczestniczy czujnik prędkości jazdy, ma ona znaczenie podczas przekazywania wartości siły wspomagania. W praktyce oznacza to tyle, że podczas jazdy z dużą prędkością wspomaganie kierownicy nie potrzebuje dużej siły i jest minimalne, ale już podczas parkowania wspomaganie działa z całą swoją mocą.
Jakie są objawy awarii pompy wspomagania?
Sercem układu wspomagania jest pompa wspomagania, a gdy ulega uszkodzeniu, może to się objawiać:
- potrzebą użycia większej niż zazwyczaj siły do obracania kierownicą,
- trudnościami podczas skręcania, co może dotyczyć zarówno obu stron, jak i jednej. Najczęstszą przyczyną jest w tym wypadku zbyt niskie ciśnienie generowane przez pompę,
- nierównomiernym wspomaganiem wynikającym z zapowietrzenia układu. Najczęstszym powodem jest zużycie uszczelniaczy wałka pompy, ale może to być również niewłaściwe napięcie paska napędzającego pompę,
- zaświeceniem kontrolki układu wspomagania. Jest to nie tyle objaw, co wskazówka świadcząca o niedostatecznej wydajności pracy pompy wspomagania. Zapalenie się kontrolki należy traktować jako ostrzeżenie odnoszące się do pracy całego układu wspomagania, a przyczyną może być zapowietrzenie układu lub jego przegrzanie, ale także informować o zwarciu, uszkodzeniu sterownika albo czujnika, czy o uszkodzeniu przewodu lub niedostatecznej ilości płynu,
- hałasem wydawanym przez pompę, którym może być wycie wynikające z zatarcia pompy przez niedostatki płynu albo gwizdy świadczące o zapowietrzeniu, które również wynika z niedostatecznej ilości płynu.
Całkowity brak wspomagania nie jest już objawem, ale awarią, do której dochodzi bardzo rzadko. Powodem może być zerwanie paska napędzającego pompę albo jej całkowite zatarcie.
Co robić w sytuacji awarii pompy wspomagania kierownicy?
Awaria pompy wspomagania kierownicy może nieść za sobą konieczność wymiany na nową, ale tylko w wypadku zużycia całego urządzenia. Takie są przynajmniej rekomendacje mechaników samochodowych, ponieważ poddawanie pompy wspomagania regeneracji niesie ze sobą konieczność montażu w sterylnych warunkach. Czy jednak każdy objaw to awaria pompy?
Czy objawy awarii pompy wspomagania mogą oznaczać niewielką usterkę?
Nie zawsze objawy awarii pompy wspomagania oznaczają konieczność jej wymiany. Czasami jest to jedynie niewystarczająca ilość płynu w zbiorniku wyrównawczym lub rozszczelnienie układu. Zdarza się także, np. przy widocznie nierównomiernej sile wspomagania, że uszkodzeniu uległ zawór regulujący ciśnienie płynu. Ten niewielki, współpracujący ze sprężynką element znajduje się wewnątrz pompy i gdy sprężynka ulegnie wyrobieniu trzeba zawór wraz z nią wymienić. Wszystkie objawy awarii pompy wspomagania trzeba jednak koniecznie konsultować z mechanikiem samochodowym i wskazane jest nieodwlekanie oddania auta do warsztatu.