Chociaż może wydawać się, że normy emisji spalin to stosunkowo nowy temat, jest on stałym punktem rozmów i przepisów już od lat osiemdziesiątych dwudziestego wieku. Dla mieszkańców Polski i krajów sąsiednich, szczególnie istotne są tzw. Normy Euro wprowadzone na terenie Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Określają one limity emisji spalin na tym obszarze.
Dlaczego normy emisji spalin są tak ważne?
Wśród emitowanych przez silniki spalinowe substancji, znajdują się związki toksyczne dla człowieka oraz środowiska. Do takich substancji szkodliwych dla zdrowia organizmów żywych zaliczyć należy m. in.:
- tlenki węgla,
- tlenki azotu,
- tlenki siarki,
- węglowodory oraz ich pochodne,
- cząstki stałe (tj. popioły, sadza, dym, metale i inne substancje stałe).
Wśród wymienionych powyżej substancji, szczególnie szkodliwe są tlenki azotu, mogą bowiem doprowadzić do zatrucia i poważnych konsekwencji zdrowotnych, takich jak obrzęk płuc czy zwyrodnienie mięśnia sercowego. Inne związki obecne w spalinach mogą również prowadzić do niedotlenienia i podrażniać drogi oddechowe. Odkładanie się w organizmach substancji emitowanych przez silniki spalinowe może działać rakotwórczo i przyczynia się do ogólnego pogorszenia stanu zdrowia.
Emisja spalin przyczynia się również w znacznym stopniu do pogorszenia stanu środowisko naturalnego, m. in. powoduje zanieczyszczenie powietrza (smog).
Wszystko to powoduje, że konieczne jest kontrolowanie poziomu szkodliwych substancji w spalinach i wprowadzenie konkretnych norm emisji.
Jak zmieniały się normy emisji spalin?
Pierwszy raz Normy Euro wprowadzone zostały w 1993 roku, jako następstwo rozwoju silników spalinowych i tym samym pojawienia się konieczności obniżenia substancji szkodliwych zawartych w spalinach. Sama historia norm emisji spalin sięga jednak nawet lat osiemdziesiątych kiedy to wprowadzono Deklarację R49, a więc deklarację, która wprowadziła konkretne limity określające dopuszczalny skład substancji zawartych w spalinach, w tym tlenku węgla, tlenku azotu oraz węglowodorów.
Same Normy Euro wprowadzono kilka lat później, a następnie wielokrotnie aktualizowano. Zmiany funkcjonujących norm spalin postępowały następująco:
- Norma Euro 1 – pierwsza z wprowadzonych norm, przyjęta w 1992 r., a obowiązująca od 1993 r.. Dotyczyła ona samochodów osobowych i aut ciężarowych o wadze do 3,5 ton. Norma ta zrewolucjonizowała rynek motoryzacyjny, przedstawiała bowiem bardzo rygorystyczne zmiany. Wymagała zmniejszenia emisji gazów w bardzo wysokim stopniu: węglowodorów i tlenków azotu o 98%, cząsteczek stałych o 97%, natomiast tlenków węgla o 89%. Producenci samochodów zdecydowali się na montaż katalizatorów, co umożliwiło osiągnięcie docelowych poziomów emisji.
- Norma Euro 2 – kolejna norma obowiązująca na terenie Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego obowiązywała od 1997 r. i dotyczyła nie tylko samochodów osobowych, ale również dwukołowych i trzykołowych pojazdów, w których wykorzystywano silniki spalinowe (a więc przede wszystkim motocykli). Druga norma zwiększyła również zasady obowiązujące samochody z silnikami Diesla. Wymagano od producentów, aby emisja tlenków węgla została pomniejszona o 65% względem normy Euro 1.
- Norma Euro 3 – kolejną z norm wprowadzono cztery lata później, obowiązywała od 2001 r. Wprowadziła ona różne limity dotyczące emisji spalin dla silników Diesla i dla silników benzynowych. Zezwolono na większą emisję tlenków azotu dla pojazdów z silnikiem Diesla, jednak jednocześnie zwiększono ograniczenia dotyczące wydzielania tlenków węgla. Norma Euro 3 była ponadto aktem obowiązującym już dla wszystkich bez wyjątku pojazdów z silnikami spalinowymi.
- Norma Euro 4 – czwarta norma, obowiązująca od roku 2006, wprowadziła zwolnienie dla silników benzynowych ze standardów emisji cząstek stałych. Wprowadziła jednak restrykcje dotyczące dopuszczalnej emisji tlenków węgla.
- Norma Euro 5 – kolejna wprowadzona norma Euro weszła w życie w 2011 r. Skupiła się przede wszystkim na pojazdach z silnikami Diesla i emisji cząstek stałych – producenci tych samochodów musieli się upewnić, że emisja będzie aż pięciokrotnie mniejsza. Skutkiem wprowadzenia tak rygorystycznej normy stało się montowanie w nowych samochodach z silnikami Diesla filtrów cząstek stałych (DPF).
- Norma Euro 6 – szósta norma jest normą aktualnie obowiązującą, została wprowadzona w roku 2014 i dotyczy pojazdów rejestrowanych po 1 września 2015 r. Przyjmując tę normę, obniżono tym samym dopuszczalny poziom emisji tlenków azotu o 80%, a także poziom emitowanych w spalinach cząstek stałych o 66%. Norma Euro 6 została ponadto trzykrotnie zmodyfikowana: w 2018 r. (wprowadzenie WLTP, tj. nowej procedury pomiarowej spalin zamiast dotychczas obowiązującej NEDC), w 2019 r. (przygotowanie producentów do nowego pomiaru emisji spalin) oraz zw 2021 r. (nałożenie na producentów samochodów obowiązku średniej emisji dwutlenku węgla na poziomie niższym niż 95g/km).
- Norma Euro 7 – norma, której wprowadzenie planowane jest na rok 2025. Wytyczne nie są jeszcze znane i zostaną podane do wiadomości prawdopodobnie w 2023 roku.
Jak można sprawdzić którą normę spalin spełnia nasze auto?
Istnieje wiele możliwych sposobów, dzięki którym w łatwy i szybki sposób możemy sprawdzić jaką normę emisji spalin spełnia nasz samochód. Informacja ta znajduje się w:
- karcie pojazdu,
- dowodzie rejestracyjnym samochodu,
- wyciągu ze świadectwa homologacji pojazdu,
- zaświadczeniu o zgodności CE.
Jeśli jednak takiej informacji brakuje np. w wyniku sprowadzenia samochodu zza granicy, można udać się na badanie emisji spalin na stacji diagnostycznej.