Nieopłacenie obowiązkowych podatków należących się państwu może doprowadzić do poważnych problemów. Kierowcy muszą pamiętać o tym, że zakup samochodu najczęściej oznacza konieczność złożenia stosownej deklaracji w urzędzie skarbowym oraz zapłaceniem podatku przez kupującego. Warto dowiedzieć się kto jest zobowiązany do płacenia takiego podatku i kiedy należy to zrobić.
Kupno samochodu a przepisy prawne
Pod względem prawnym, mamy do czynienia z pewnego rodzaju paradoksem przy kupowaniu samochodu. Podczas takiej transakcji nabywca bowiem wydaje własne pieniądze. Z drugiej strony jego stan posiadania ulega powiększeniu (kupiony pojazd). W związku z tym najczęściej pojawia się wymóg zapłacenia podatku od wzbogacenia. Chodzi tutaj o podatek od czynności cywilnoprawnych czy też podatek VAT.
W przypadku kupna pojazdu z salonu, komisu albo od sprzedającego, który prowadzi działalność gospodarczą, sprawa jest dosyć prosta. W takiej sytuacji nabywca otrzyma fakturę VAT (albo VAT-marża) i na tym kończą się obowiązki podatkowe. Nie trzeba bowiem wnosić już żadnej opłaty, ponieważ zrobi to sprzedający na bazie faktury.
Sprawa wygląda jednak inaczej i zapłacenie podatku zwykle będzie konieczne, gdy pojazd zostanie nabyty od osoby prywatnej, która nie prowadzi swojej działalności gospodarczej. w tym przypadku konieczne jest więc zapłacenie podatku od czynności cywilnoprawnych (w skrócie PCC).
Czym jest podatek od czynności cywilnoprawnych PCC?
PCC, czyli podatek od czynności cywilnoprawnych został uregulowany w ramach ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych. Takim podatkiem objęte są zazwyczaj umowy sprzedaży, które zostały zawarte przez osoby niezajmujące się zawodowo działalnością w handlu, które nie prowadzą działalności gospodarczej. Należy pamiętać, że umowa sprzedaży jest porozumieniem obustronnym, w ramach którego jedna strona (sprzedający) zobowiązuje się przekazać na własność rzecz (w tym przypadku tą rzeczą jest samochód) drugiej stronie umowy (kupującemu). Obowiązkiem kupującego jest z kolei odebranie pojazdu i zapłacenie za niego ustalonej kwoty.
Warto dodać, że PCC obejmuje umowy sprzedaży dotyczące samochodów, a także:
- innych ruchomości, takich jak na przykład motocykle, przyczepy, pojazdy rolnicze, sprzęt AGD i RTV, itp.,
- nieruchomości (dotyczy to na przykład mieszkań, budynków albo działek budowlanych),
- praw majątkowych, takich jak wierzytelności, prawa autorskie lub użytkowanie wieczyste.
Kiedy pojawia się obowiązek zapłacenia podatku od kupna samochodu?
Wspomniany wyżej podatek PCC należy zapłacić, jeśli pojazd zostanie kupiony od podmiotu, który nie jest podatnikiem VAT. Innymi słowy podatek od kupna pojazdu ma zastosowanie w przypadku zakupienia używanego samochodu od osoby prywatnej (potwierdzeniem dokonania takiej transakcji jest umowa kupna-sprzedaży samochodu).
Obowiązkowy podatek należy zapłacić za pojazd, który w chwili jego kupna:
- znajdował się na terenie Polski,
- znajdował się poza granicami naszego kraju, ale kupujący mieszka lub posiada siedzibę w Polsce i umowa została zawarta również w Polsce.
Kupując samochód pamiętaj o zapłaceniu podatku
Zwolnienie z podatku od kupna pojazdu
Transakcja zakupu pojazdu jest zwolniona z podatku jeżeli rynkowa wartość pojazdu nie jest wyższa niż 1000 zł lub gdy zakupu dokonała osoba niepełnosprawna na użytek własny (dotyczy to osób o znacznym albo umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, niezależnie od rodzaju schorzenia i osób o lekkim stopniu niepełnosprawności uzyskanym w wyniku problemów z narządami ruchu).
W pierwszym przypadku należy mieć na uwadze, że zgodnie z przepisami chodzi o realną wartość pojazdu. Oznacza to, że niekoniecznie musi być to cena samochodu wpisana w umowie kupna-sprzedaży, która została zapłacona za pojazd.
Obowiązek rozliczenia podatku istnieje również w przypadku kupna pojazdu w komisie, jeśli komis pełnił jedynie rolę pośrednika w transakcji zawartej pomiędzy dwoma osobami fizycznymi bez działalności gospodarczej.
Nie ma obowiązku płacenia podatku od zakupu samochodu dokonanego poza granicami Polski. PCC dotyczy bowiem czynności cywilnoprawnych, których przedmiot (tu akurat chodzi o pojazd) w momencie zawarcia umowy znajduje się w Polsce. Wyjątkiem od tej zasady jest kupno auta znajdującego się za granicą przy zawarciu umowy na terenie Polski. W takim przypadku należy zapłacić należny podatek.
Gdzie i kiedy trzeba zapłacić podatek od zakupu samochodu (PCC)?
Osoba kupująca pojazd ma 14 dni, począwszy od daty zawarcia umowy kupna-sprzedaży na złożenie specjalnej deklaracji PCC-3 (lub deklaracji z załącznikiem PCC-3/A w przypadku dwóch nabywców będących współwłaścicielami). Na podstawie tej deklaracji należy zapłacić podatek w wysokości 2 procent wartości kupionego pojazdu.
Część kierowców postępuje nieuczciwie i specjalnie zaniża kwotę kupna pojazdu wpisaną w umowie kupna-sprzedaży po to, aby wysokość podatku została obniżona. Jeśli zdaniem urzędu skarbowego średnia rynkowa wartość pojazdu przewyższa kwotę zawartą w umowie, wówczas 2% podatku zostanie naliczone od realnej średniej wartości. W przypadku bardzo wysokiego zaniżenia, kupujący może dodatkowo liczyć się z problemami o charakterze karno-skarbowym.
Istnieją też sytuacje, w których czasami kwota kupna pojazdu będzie wyższa w porównaniu ze średnią rynkową wartością. W takim przypadku urząd skarbowy ma prawo naliczyć podatek od ceny zawartej w umowie.
Wspomnianą wyżej deklarację można złożyć w urzędzie osobiście, wysłać ją pocztą lub drogą elektroniczną. Dokument ten powinien trafić do urzędu skarbowego właściwego dla miejsca zamieszkania osoby kupującej pojazd.
Obliczoną kwotę podatku wpisaną w deklaracji należy wpłacić przelewem na konto bankowe podane przez urząd skarbowy. W przypadku wątpliwości odnośnie wysokości kwoty podatku, urząd może wezwać kupującego do poprawienia deklaracji i skorygowania kwoty do zapłaty.
Deklarację PCC3 należy wysłać do właściwego dla miejsca zamieszkania urzędu
Obliczenie podatku od kupna pojazdu
Istotną sprawą jest zwrócenie uwagi na wartość rynkową. Nie zawsze jest to bowiem kwota wpisywana w umowie kupna-sprzedaży (auto można na przykład kupić taniej z różnych powodów). W deklaracji PCC-3, w rubryce dotyczącej podstawy opodatkowania, należy podać przeciętną wartość pojazdu obowiązującą w miejscu, z którego dany samochód pochodzi.
Urzędnicy zwykle posiadają dostęp do specjalnych katalogów. Zawierają one informacje o markach, rocznikach, pojemnościach i przebiegach konkretnych typów pojazdów oraz ich cen mieszczących się w zakresie określonych kwot. W przypadku wpisania w deklaracji innej ceny niż katalogowa, konieczne będzie wyjaśnienie tej rozbieżności.
Zwykle rozbieżności pomiędzy realną wartością, a ceną wiążą się z pojazdami powypadkowymi, które nabywa się dużo taniej. Dobrze jednak zadbać o faktury za naprawę, świadków albo zdjęcia po to, aby udowodnić, że samochód mógł być tańszy w porównaniu z wartością wskazaną w katalogu używanego przez urząd.
Jeśli chodzi o wszelkie roszczenia dotyczące zaniżenia ceny samochodu albo nieopłacenia podatku, urząd skarbowy ma na nie pięć lat od momentu zawarcia umowy kupna-sprzedaży. Ponadto kupującemu przysługuje odwołanie od decyzji urzędu skarbowego. Często jednak kończy się to powołaniem rzeczoznawcy. W przypadku uznania racji urzędu skarbowego, kupujący będzie musiał dodatkowo zapłacić około kilkuset złotych za pracę takiego fachowca.
Konsekwencje braku opłaconego podatku od zakupu samochodu
Nieuregulowanie obowiązku opłacenia podatku w sposób terminowy zostanie uznany za wykroczenie albo przestępstwo skarbowe wiążące się ze sporymi karami. W przypadku spóźnienia możliwy jest tak zwany czynny żal, czyli złożenie oświadczenia, w którym kupujący przyznaje się do błędu i zobowiązuje do spłacenia zaległości razem z odsetkami.
Dalszą decyzję co do postępowania w konkretnej sprawie, podejmuje naczelnik urzędu skarbowego. Warto mieć na uwadze to, że kara za opóźnione zapłacenie podatku PCC jest uzależniona od wielkości minimalnej płacy w konkretnym roku. W roku 2023 płaca minimalna prezentuje się następująco:
- w okresie od 1.01 do 30.06.2023 – 3 490 zł,
- w okresie od 1.07 do 31.12.2023 – 3 600 zł.
Innymi słowy kara za opóźnione opłacenie podatku od stycznia do czerwca wynosiła od 349 zł (1/10 minimalnej płacy) do 69 800 zł (20-krotność minimalnej płacy). Od lipca kary są większe i mieszczą się w granicy 360 - 72 000 zł.