Zgodnie ze statystykami podanymi przez Policję, najczęściej sprawcami wypadków, w których udział biorą rowerzyści, są kierowcy pojazdów osobowych. Na podstawie takich statystyk można wywnioskować, że z ponad 6000 zdarzeń, rowerzyści byli sprawcami około 1700 wypadków. Oczywiście bezpieczeństwo rowerzystów jest uzależnione od nich samych, a także od kierowców samochodów.
Przestrzeganie przepisów i jazda po wyznaczonych trasach
Najważniejszą kwestią, jeśli chodzi o bezpieczeństwo rowerzystów jest korzystanie z wyznaczonych ścieżek zgodnie z obowiązującymi przepisami z zakresu ruchu drogowego. Jeśli nie ma ścieżki rowerowej, wówczas osoba kierująca jednośladem może korzystać z pobocza, pod warunkiem odpowiedniego stanu pobocza i jazdy w taki sposób, aby nie utrudniać ruchu pieszym.
Możliwa jest jazda prawą stroną jezdni, ale jak najbliżej krawędzi i tylko wtedy, gdy nie ma możliwości jazdy poboczem albo drogą dla rowerów. Chodnik jest z kolei dostępny dla rowerzystów tylko wtedy, gdy jazda na ulicy jest uniemożliwiona przez warunki pogodowe lub jeśli po chodniku jedzie rowerzysta do 10. roku życia z opiekunem.
Jazda poboczem jest dozwolona, jeśli nie ma ścieżki rowerowej
Widoczność jest bardzo istotna
Według statystyk podawanych przez Policję, rowerzyści zajmują drugie miejsce, jeśli chodzi o ofiary wypadków (wyżej są tylko osoby korzystające z samochodów osobowych). Znaczna większość zdarzeń z udziałem rowerzystów ma miejsce na terenie zabudowanym i była powodowana przez kierowców pojazdów o przeznaczeniu osobowym i innych użytkowników drogi.
Wypadki na terenie niezabudowanym są rzadsze, ale jeśli już się przydarzą to śmiertelność w ich przypadku jest wysoka. Problemem jest tutaj oczywiście większa prędkość rozwijana przez pojazdy na takich drogach, a także niedostateczna widoczność rowerzystów.
Na podstawie licznych badań, można wywnioskować, że około 83% rowerzystów nie dba o odpowiednią widoczność na drodze. Dość często kierowcy po prostu zbyt późno dostrzegają kierowców rowerów i nie mają odpowiedniej ilości czasu na wykonanie bezpiecznego manewru. Sporym problemem jest ciemny strój, brak oświetlenia oraz elementów odblaskowych. Winę często też ponoszą kierowcy, którzy posiadają brudne i zaparowane szyby, które znacznie zmniejszają widoczność.
Inną przyczyną wypadku są warunki deszczowe, podczas których światło emitowane przez samochodowe reflektory odbija się od mokrego asfaltu i oślepia kierowców utrudniając dostrzeżenie rowerzystów. Największe pogorszenie widoczności ma miejsce po zmierzchu. Samochody są dobrze widoczne, ale brak odblasków i oświetlenia rowerów sprawia, że ich widoczność jest bardzo słaba.
Co warto wiedzieć o obowiązkowym oświetleniu roweru?
Zgodnie z polskim Kodeksem Ruchu Drogowego, każdy rower jeżdżący po drogach musi posiadać następujące typy oświetlenia:
- z przodu: światło ciągłe w kolorze białym albo żółtym,
- z tyłu: odblaskowe (ale nie może być w kształcie trójkąta) oraz światło pozycyjne (może migać).
Dopuszcza się również korzystanie z odblasków montowanych na bocznych płaszczyznach kół i na pedałach. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, rowerzyści muszą używać świateł od zmierzchu do świtu. Zalecane jest też korzystanie z elementów odblaskowych ubioru, takich jak specjalne opaski czy też kamizelki. Jeśli chodzi o opaski to najlepiej założyć je nad kostką, ponieważ na takiej wysokości są one najlepiej widoczne dla kierowców aut z obojętnie jakiej strony. Tak prosta czynność pozwala na zwiększenie widoczności użytkowników rowerów z 20 do 100 metrów.
Pasywne opaski odblaskowe wykorzystujące oświetlenie innych pojazdów nie tylko poprawia widoczność. Takie opaski zaciskają się same i gwarantują ochronę nogawek spodni przed ewentualnym zanieczyszczeniem.
Stosowanie zasady ograniczonego zaufania
Zarówno kierowcy pojazdów mechanicznych, jak i rowerzyści powinni zachować czujność oraz stosować zasadę ograniczonego zaufania wobec innych użytkowników dróg. Trzeba pamiętać między innymi o tym, że pojazd zbliżający się do skrzyżowania ze ścieżką rowerową jest zobowiązany ustąpić pierwszeństwa rowerowi. Sytuacja wygląda tak samo w przypadku skrętu w prawo i przecięcia ścieżki rowerowej. Oczywiście pomimo tego przepisu, obie strony muszą zachować czujność, zwłaszcza w warunkach wzmożonego ruchu drogowego.
Trzeba też pamiętać, że niektórzy rowerzyści niezgodnie z przepisami przejeżdżają przez ulicę na przejściach dla pieszych. Prawidłowo powinni oni schodzić ze swoich rowerów i przeprowadzać je pieszo po przejściu. Niebezpieczny jest też skręt w lewo wykonywany przez rowerzystów. Podczas dojeżdżania do skrzyżowania trzeba odpowiednio szybciej zasygnalizować potrzebę zmiany kierunku ruchu. Kierowca skręcający w lewo również powinien sprawdzić czy nie mija rowerzysty. Nadmierne odbicie pojazdu w prawo może sprawić, że kierowca roweru nie będzie miał możliwości uniknięcia kolizji.
Można śmiało stwierdzić, że wpływ na bezpieczeństwo ma dobra widoczność, przestrzeganie przepisów, ostrożna jazda i ograniczenie zaufania do kierujących i pieszych. To sprawia, że jazda rowerem z pewnością będzie o wiele bardziej bezpieczna.
Przykładowe przepisy ruchu drogowego dotyczące rowerzystów
Wspólne korzystanie z jezdni przez użytkowników jadących z różną prędkością może czasami spowodować konieczność wyprzedzania, w tym wyprzedzenia rowerzysty. Zgodnie z przepisami, kierujący pojazdem może wyprzedzić rowerzystę z lewej strony. W czasie manewru konieczne jest zachowanie bezpiecznego odstępu, który nie może być mniejszy niż 1 metr (licząc od lewej krawędzi roweru). Zakładając, że zgodnie z obowiązującymi przepisami, rowerzysta jedzie około 75 cm od krawędzi jezdni, zachowanie metrowego odstępu oznacza, że kierowca pojazdu powinien zjechać na lewy pas podczas wyprzedzania.
Jeśli rowerzysta jest stroną wyprzedzającą to sytuacja wygląda trochę inaczej. Wyprzedzanie jest jak najbardziej możliwe z lewej strony, ale dodatkowo rowerzysta może wykonywać taki manewr z prawej strony, jeśli wyprzedza powolne pojazdy inne niż rowery. Ponadto wyprzedzając pojazd inny niż rower, należy zachować metr odstępu i po prostu być ostrożnym. Zgodnie z przepisami rowerzysta nie jest już zobowiązany do zatrzymania się, aby ułatwić wyprzedzanie innemu pojazdowi (obowiązek ten zniesiono w 2011 roku).
Jazda rowerów obok siebie
Zgodnie z przepisami, jazda uczestników ruchu drogowego obok siebie jest zabroniona. Istnieje jednak pewien istotny wyjątek dotyczący rowerzystów. Tacy uczestnicy ruchu drogowego mogą jechać obok siebie, jeśli w ten sposób nie utrudniają ruchu ani nie powodują żadnego zagrożenia.
Rowerzyści mogą jechać obok siebie jeśli nie powodują zagrożenia
Oczywiście każdy uczestnik ruchu drogowego powinien trzymać się prawej strony drogi. Rowerzyści mogą jednak jechać środkiem pasa ruchu na skrzyżowaniu i bezpośrednio przed nim, jeżeli pas jest przeznaczony do jazdy w kilku kierunkach (np. prosto i w prawo lub we wszystkich kierunkach). Taki przepis wprowadzono, aby ochronić kierowcę przejeżdżającego przez skrzyżowanie przed zajechaniem mu drogi przez pojazd skręcający w drogę poprzeczną.
Jazda rowerem po chodniku - co warto o tym wiedzieć?
Zgodnie z przepisami chodnik jest przeznaczony dla ruchu pieszych, a jazda po nim stanowi wykroczenie. Istnieją jednak pewne wyjątki dotyczące rowerzystów i prezentują się one następująco:
- z chodnika ma prawo korzystać dziecko kierujące rowerem, które nie ukończyło 10 roku życia (nie ma możliwości jazdy po jezdni i po drodze dla rowerów),
- po chodniku może jeździć opiekun wspomnianego wyżej dziecka (nie może jednak robić tego osoba przewożąca dziecko w foteliku),
- jazda po chodniku jest możliwa jeśli ruch samochodów wzdłuż chodnika jest dozwolony z prędkością przekraczającą 50 km/h, a sam chodnik jest szeroki minimum na 2 metry i nie ma żadnej wyznaczonej drogi albo pasa ruchu dla rowerów,
- warunki pogodowe wpływają negatywnie na bezpieczeństwo rowerzysty jadącego po jezdni (silny wiatr, ulewa, śnieg, gęsta mgła, gołoledź).
Oczywiście korzystając z powyższych wyjątków i jadąc rowerem po chodniku trzeba pamiętać o wolnej jeździe, z zachowaniem ostrożności i ustępowaniem miejsca pieszym. Trzeba dodać, że pomimo powyższych wyjątków, w żadnym wypadku rowerzysta nie może przejeżdżać przez przejście dla pieszych. Prawidłowe postępowanie polega na zejściu z roweru i przeprowadzeniu go pieszo po przejściu.